Ik sta er echt van te kijken hoe orthodox het geloof in Zwarte Piet blijkt te zijn. Een stukje op dit blog dat ik schreef naar aanleiding van de arrestatie om een tekst op een kledingstuk, heeft me de ogen behoorlijk geopend.
Ik heb zelf ook weleens voor neefjes en nichtjes voor Zwarte Piet gespeeld en nooit eerder veel over het racistisch element nagedacht. Misschien naïef, maar het is niet anders.
Door de overdreven reactie van politie-agenten op een t-shirttekst van twee jongens, ging er dus een lampje bij me branden. Dat is de afgelopen weken alleen maar sterker geworden. De racistische elementen, die toch vrij nadrukkelijk aanwezig zijn, van het kinderfeest blijken een behoorlijk taboe te zijn. Dat merkte ik al uit wat reacties op mijn blog, maar verrassend genoeg ook uit reacties in mijn vrienden- en kennissenkring. Over het algemeen een groep zeer ruimdenkende individuen.
Het onderwerp aansnijden blijkt al heel lastig te zijn. Óf mensen denken dat ik iets beweer in de orde van: de smurfen zijn racistisch. Óf mensen denken te horen dat ik zeg dat het hele Sinterklaasfeest afgeschaft moet worden.
Voor de t-shirtarrestaties hoorde ik waarschijnlijk tot het Zwarte-Piet-is-een-soort-smurf kamp. Als je hier opgroeit zijn Sinterklaas en Zwarte Piet nou eenmaal instituten. Vanzelfsprekend cultureel erfgoed. We associëren die zwarte schmink niet direct met ons koloniaal verleden en kunnen maar niet begrijpen dat er mensen zijn die daar moeilijk over doen.
‘Je moet Nederlander zijn om dat te begrijpen’ is een veel gebruikt argument. Ik denk inmiddels dat juist veel Nederlanders het zelf niet willen en kunnen begrijpen, omdat het te diepgeworteld zit. Het lijkt onschuldig, maar hoe meer ik erover nadenk hoe enger het wordt.
Ik merk dat gespreksgenoten zich echt aangevallen kunnen voelen als ik zeg dat het racistische elementen bevat. Verwijzingen naar de Amerikaanse verbannen Blackface en de Britse verboden pop Golliwog klinken in veel oren alsof ik ze persoonlijk uitmaak voor racist. Het lijkt onmogelijk om van een afstandje te reflecteren op het orthodoxe Zwarte Piet geloof.
Zwarte Piet heeft kennelijk een hele bizarre blinde vlek gecreëerd in onze cultuur. Dat wij het niet als racistisch zien, betekent nog niet dat het ook niet zo is. Als mensen laten blijken dat ze erdoor gekwetst worden, zouden we daar toch naar kunnen luisteren? Het klinkt zo simpel, maar dat is het dus kennelijk niet.
De mensen die bij het onderwerp een verwerping van het hele sinterklaasfeest menen te horen, vind ik een stuk vreemder. Alsof in het zwarte gezicht de kern van het hele gebeuren ligt. Alsof een potje schmink iets zegt over de Nederlandse identiteit. Mensen uit deze categorie kunnen bijvoorbeeld beweren dat alleen volwassenen een probleem zien en kinderen, voor wie het feest bedoeld is, niet.
Daar ben ik het dan helemaal mee eens. Dus kinderen zouden een ander soort Piet, met bijvoorbeeld alleen wat roetstrepen, ook meteen accepteren. De tijdsgeest speelt nou eenmaal bij elke traditie een rol. Leuk of niet.
Wat ik boven alles heel verhelderend vind aan de Zwarte Piet is racisme-discussie is hoe weinig onze volksaard bestand lijkt te zijn tegen kritiek. Hoe weinig we kennelijk aan zelfreflectie doen. En dat is in deze tijden waarin het populisme zo oprukt best verdrietig te noemen. Misschien niet direct racistisch, maar wel kortzichtig. En ik weet niet zo goed wat ik erger vind.
Voor mensen die net als ik over hun Zwarte Pietengeloof twijfelen heb ik een stappenplan ontwikkeld.
Hier wat links die verhelderend kunnen werken:
Een interessant filmpje over de oorsprong van de verschillende elementen van het feest.
In Nieuwe Revu staat deze week een reportage van rapper Akwasi die zich als Zwarte Piet verkleed en zich daarvoor niet hoeft te schminken.
Hoe buitenlanders er beter tegenaan kijken dan wijzelf.
Lees ook:Amsterdamse Wethouder Van Es spreekt zich uit tegen Zwarte Piet
Lees ook:Sinterklaasfeest loopt geen gevaar, alleen Zwarte Piet
Lees ook:Het loont om het racisme van Zwarte Piet bij Meldpunt Discriminatie aan te geven
Lees ook:Antwoord op een tweet over Zwarte Piet
Lees ook:Lieverdje maakt op Spui plaats voor Zwarte Piet-protest
Ze moeten stoppen met zwarte piet